Επιμέλεια:

Χ. Μιχαλακέας, Καρδιολόγος,
Επιστημονικός Συνεργάτης Β' Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής,
Π.Γ.Ν.«Αττικόν»

Λ. Ραλλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Ι. Λεκάκης, Καθηγητής Καρδιολογίας,
Β΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική,
Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Ασπιρίνη και θνητότητα στους ηλικιωμένους

Η προληπτική χορήγηση χαμηλής δόσης ασπιρίνης σε ηλικιωμένα άτομα χωρίς καρδιαγγειακή νόσο (ΚΑΝ) ήταν αντικέιμενο έρευνας της μελέτης ASPREE (Aspirin in Reducing Events in the Elderly). Συμμετείχαν 19.114 άτομα ηλικίας >70 ετών (>65 ετών εφόσον ήταν λατινικής ή μαύρης καταγωγής) χωρίς ιστορικό ΚΑΝ, άνοιας ή άλλης αναπηρίας, που τυχαιοποιήθηκαν στη λήψη 100 mg ασπιρίνης ημερησίως έναντι εικονικού φαρμάκου. Μετά από παρακολούθηση 4,7 ετών καταγράφηκαν 1.052 θάνατοι. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε 14% μεγαλύτερη πιθανότητα θανάτου στην ομάδα της ασπιρίνης, και ειδικά για θανάτους λόγω κακοήθειας υπήρχε αύξηση κατά 31%, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τη μέχρι τώρα δημοσιευμένη βιβλιογραφία. Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι η προληπτική χορήγηση ασπιρίνης σε ηλικιωμένα άτομα χωρίς ιστορικό καρδιοπάθειας συνδέεται με αύξηση της συνολικής θνητότητας και ιδιαίτερα της θνητότητας από καρκίνο, αν και προτείνουν επιφύλαξη στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων συγκριτικά με παλαιότερες μελέτες με ασπιρίνη.

(McNeil JJ, Nelson MR, Woods RL, et al. N Engl J Med. 2018. doi: 10.1056/NEJMoa1803955. [Epub ahead of print])

Κλινικό όφελος από την εβολοκουμάμπη ανάλογα με τη βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου

Η χορήγηση της εβολοκουμάμπης σε πάσχοντες από καρδιαγγειακή νόσο συνοδεύεται από κλινικό όφελος. Στην παρούσα ανάλυση δεδομένων από τη μελέτη FOURIER αξιολογήθηκαν στοιχεία από 22.351 συμμετέχοντες με ιστορικό προηγούμενου εμφράγματος μυοκαρδίου (ΕΜ). Οι ασθενείς διαχωρίσθηκαν σε ομάδες κινδύνου ανάλογα με το πόσο πρόσφατο ήταν το επεισόδιο, τον αριθμό προηγούμενων ΕΜ και την παρουσία πολυαγγειακής νόσου (στενώσεις ≥40% σε ≥2 μεγάλα αγγεία) και αξιολογήθηκε η επίδραση της εβολοκουμάμπης στην εμφάνιση μειζόνων αγγειακών επεισοδίων. Στο σύνολο των συμμετεχόντων 38% είχαν υποστεί ΕΜ εντός της διετίας, 24% είχαν υποστεί πάνω από δύο ΕΜ και 25% έπασχαν από υπολειπόμενη πολυαγγειακή στεφανιαία νόσο (ΣΝ). Φάνηκε ότι αυτές οι παράμετροι υψηλού κινδύνου σχετίζονταν με μεγαλύτερη ελάττωση του σχετικού κινδύνου με χορήγηση εβολοκουμάμπης (ελάττωση κατά 20%, 18% και 21% για κάθε παράμετρο αντίστοιχα). Η μείωση του απόλυτου κινδύνου στην τριετία ήταν 3% σε ασθενείς υψηλού κινδύνου έναντι 1% στους ασθενείς χαμηλού κινδύνου. Συμπερασματικά, ασθενείς με ΣΝ και πρόσφατο ΕΜ, πολλαπλά προηγούμενα ΕΜ και πολυαγγειακή νόσο αντλούν μεγαλύτερο κλινικό όφελος από την ελάττωση της LDL-χολ με χορήγηση εβολοκουμάμπης.

(Sabatine MS, De Ferrari GM, Giugliano RP, et al. Circulation. 2018. pii: CIRCULATIONAHA.118.034309. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.118.034309. [Epub ahead of print])

Αθηρωμάτωση καρωτίδων και πρόγνωση καρδιαγγειακών επεισοδίων

Στο πλαίσιο της μελέτης MESA (Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis) εξετάσθηκε αν τα υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά αθηρωματικής πλάκας στις καρωτίδες αρτηρίες σχετίζονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων. Σε 2.205 συμμετέχοντες μέσης ηλικίας 65 ετών αξιολογήθηκε με χρήση υπερήχων η συνολική επιφάνεια της καρωτιδικής πλάκας, τα χαρακτηριστικά της πλάκας (με την κλίμακα Greyscale, λευκές και μαύρες περιοχές) και το σκορ της πλάκας (αριθμός αρτηριακών τμημάτων με πλάκα) κατά την αρχική τους αξιολόγηση. Μετά από παρακολούθηση 13 ετών περίπου φάνηκε ότι η συνολική επιφάνεια της πλάκας σχετιζόταν θετικά με την παρουσία άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, δεν βρέθηκε όμως αντίστοιχη συσχέτιση με τα χαρακτηριστικά της πλάκας. Η συνολική επιφάνεια της αθηρωματικής πλάκας σχετίζονταν με αύξηση του κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου (ΣΝ) κατά 23% (p <0,001), ενώ για εμφάνιση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου δεν φάνηκε συσχέτιση με κάποια παράμετρο. Η προβλεπτική αξία της συνολικής επιφάνειας της καρωτιδικής πλάκας ήταν παρόμοια με το σκορ των καρωτιδικών πλακών, αλλά υποδεέστερη συγκριτικά με το σκορ ασβεστίου των στεφανιαίων αρτηριών. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι σε υγιείς μεσήλικες η υπερηχογραφικά εκτιμώμενη συνολική επιφάνεια της καρωτιδικής πλάκας σχετίζεται με τη μελλοντική εμφάνιση ΣΝ.

(Mitchell C, Korcarz CE, Gepner AD, et al. Atherosclerosis. 2018;276:195-202)

Προγνωστική αξία της αξονικής στεφανιογραφίας

Η αξονική στεφανιογραφία βελτιώνει την ακρίβεια της διαγνωστικής διερεύνησης ασθενών με προκάρδιο άλγος. Στη μελέτη SCOT-HEART αξιολογήθηκε η προγνωστική αξία της αξονικής στεφανιογραφίας σε 4.146 ασθενείς με σταθερό προκάρδιο άλγος. Αξονική στεφανιογραφία πραγματοποιήθηκε στους μισούς συμμετέχοντες στη μελέτη ενώ οι υπόλοιποι έλαβαν την τεκμηριωμένη φροντίδα και θεραπεία. Σε 4,8 έτη παρακολούθησης φάνηκε ότι οι συμμετέχοντες που υπεβλήθησαν σε αξονική στεφανιογραφία εμφάνιζαν κατά 41% χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος μυοκαρδίου, θανατηφόρου ή μη. Στη συνολική παρακολούθηση ο αριθμός πραγματοποίησης κλασικής στεφανιογραφίας και επαναγγείωσης δε διέφερε στις δύο ομάδες, όμως άτομα που υπεβλήθησαν σε αξονική στεφανιογραφία έλαβαν περισσότερο συχνά προληπτική και αντιστηθαγχική φαρμακευτική αγωγή. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η χρήση αξονικής στεφανιογραφίας σε ασθενείς με σταθερό προκάρδιο άλγος έχει ως αποτέλεσμα ελάττωση της εμφάνισης εμφραγμάτων και θανάτων από στεφανιαία νόσο συγκριτικά με την τεκμηριωμένη διαγνωστική και θεραπευτική φροντίδα των ασθενών.

(SCOT-HEART Investigators, Newby DE, Adamson PD, Berry C, et al. N Engl J Med. 2018;379:924-933)

Γενετικές και επιδημιολογικές μελέτες ενοχοποιούν τα αυξημένα επίπεδα της λιποπρωτεΐνης (α) [Lp(a)] ως παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου, εντούτοις, η προγνωστική τους αξία σε πάσχοντες από τεκμηριωμένη αγγειακή νόσο δεν έχει μελετηθεί. Στην παρούσα ανάλυση αξιοποιήθηκαν δεδομένα από 1.503 σταθερούς αγγειακούς ασθενείς από την καταγραφή FRENA εκ των οποίων 54% είχαν επίπεδα Lp(a) <30 mg/dL, 21% 30 έως 50 mg/dL και 25% ≥50 mg/dL. Μετά από παρακολούθηση 36 μηνών η πολυπαραγοντική ανάλυση απεκάλυψε ότι συμμετέχοντες με επίπεδα Lp(a) 30 έως 50 mg/dL εμφάνιζαν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφράγματος μυοκαρδίου (ΕΜ), ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ) και ακρωτηριασμού σκέλους συγκριτικά με αυτούς που είχαν Lp(a) <30 mg/dL (αναλογία κινδύνου 4,67, 8,27 και 3,18 αντίστοιχα). Επιπλέον, ασθενείς με Lp(a) ≥50 mg/dL ήταν ακόμη υψηλότερου κινδύνου για εμφάνιση αγγειακών επεισοδίων (αναλογία κινδύνου 19,5, 54,5 και 22,7 για ΕΜ, ισχαιμικό ΑΕΕ και ακρωτηριασμό αντίστοιχα). Οι συγγραφείς διαπιστώνουν ότι σε σταθερούς αγγειακούς ασθενείς τα επίπεδα της Lp(a) έχουν προγνωστική αξία για την εμφάνιση μειζόνων αγγειακών επεισοδίων, με επίπεδα Lp(a) 30 έως 50 mg/dL να συνδέονται με πενταπλάσιο κίνδυνο και επίπεδα Lp(a) ≥50 mg/dL με τουλάχιστον δεκαπλάσιο κίνδυνο.

(Sanchez Muñoz-Torrero JF, Rico-Martín S, Álvarez LR, et al. Atherosclerosis. 2018;276:10-14)